Binnenvaart worstelt met scheepsruimte door oorlog en laagwater

Laagwater, de grote vraag naar kolen en de verkoop van schepen voor de Oekraïense graanhandel zorgen voor aanhoudende capaciteitsproblemen in de binnenvaart. Er dreigt daardoor op de Rijn een tekort aan schepen. Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN) maakt zich grote zorgen over de schaarste in scheepsruimte op de container- en droge ladingmarkt.

Met het wegvallen van Russisch gas is de vraag naar kolen explosief gestegen. De kolen worden vervoerd naar Duitse kolencentrales, die voor de aanvoer van de kolen afhankelijk zijn van Nederlandse binnenvaartschepen.

Patrick le Cessie van binnenvaartonderneming Gebr. de Korte vervoert kolen naar drie Duitse kolencentrales: Uniper, RWE en GKM. Voor GKM in Mannheim verzorgen de schepen van Gebr. de Korte zelfs de volledige behoefte. Zijn bedrijf vervoert in deze periode zo’n 100.000 ton kolen per week naar Duitsland. ‘Door de stop op Russisch gas draaien de kolencentrales nu op volle kracht. Met die grote vraag naar kolen en de lagere waterstanden betaalt men het drievoudige van wat er vorig jaar gangbaar was. En zelfs het dubbele van een aantal weken geleden.’

Goed nieuws voor dit segment van de markt, maar het betekent wel dat er minder scheepscapaciteit is voor het vervoer van onder andere veevoer, graan of ertsen. En het probleem zal nog een tijd aanhouden, voorspelt Le Cessie.

‘De grote vraag naar kolen loopt nog door tot sowieso voorjaar 2023. Ook daarna zal het nog aanhouden. De hoge prijzen komen ook door de waterstanden, als deze omhoog gaan zal dat de prijzen wel iets laten zakken. Maar wanneer dat gebeurt, is nog de vraag.’

Zeer zorgwekkende situatie

Met de laagwaterstanden van de aankomende weken wordt een ongelukkige samenloop van omstandigheden gecreëerd. Schepen kunnen momenteel slechts een derde tot een kwart van hun normale lading meenemen. KBN noemde de situatie daarom eerder al ‘zeer zorgwekkend’.

De capaciteitsproblematiek in de binnenvaart wordt nog eens verergerd door het graanvervoer uit Oekraïne naar de Roemeense haven Constanta. Voor die onderneming zijn tientallen binnenvaartschepen doorverkocht aan transportbedrijven die opereren op de Donau.

Golfbewegingen

‘Je bent veel capaciteit kwijt aan kolenvervoer, waardoor ook binnenvaartschepen die normaliter geen kolen vervoeren overstappen. Dan komt laagwater erbij, en de meest recente ontwikkeling: het verkopen van binnenvaartschepen naar Oekraïne’, legt voorzitter Paul Goris van KBN uit. ‘Maar vergeet niet dat er nog verschillende golfbewegingen na-ijlen. Zoals de gevolgen van de Covid-19-pandemie. En in de containermarkt golft het blokkeren van het Suezkanaal in maart 2021 nog na. Ook moeten partijen gaan inzien dat de binnenvaart-congestie in de haven van Rotterdam eens klaar moet zijn.’

Maira van Helvoirt van KBN beaamt de wereldwijde logistieke problemen die optreden, met name in de containervaart. ‘Combineer verstoringen door Covid met toegenomen volumes, en de al heel volle terminals in Rotterdam en het achterland. Dat is een moeilijke legpuzzel. Je hebt extra schepen nodig die er niet zijn.’

Personeelstekort binnenvaart

Ook benoemt zij de personeelstekorten, in de binnenvaart zelf en ook bij de overslagbedrijven. ‘Dan moeten binnenvaartschepen langer wachten bij die overslagbedrijven, ook dat draagt bij aan de capaciteitsschaarste.’ En het grootschalige achterstallige onderhoud is nog een factor die meespeelt.

Weersvoorspellingen

Directeur Cok Vinke van Contargo Waterway Logistics noemt op 1 augustus de situatie op de Rijn ‘redelijk spannend’. ‘Vooral op de Midden- en Bovenrijn moeten we de zaak goed in de gaten houden. En ja, ook ik zie dat de voorspelling is dat er over zes weken meer water staat. Logisch, want er wordt daar regen voorspeld. Maar wat als de weersvoorspelling niet uitkomt? Dat gebeurt zo vaak. Dan duiken we onder de pegel van 78, en zo tegen 65 aan wordt het toch wel kritisch. Dan moeten we er bij bepaalde schepen rekening mee houden, wat betreft het afladen. Daar heb ik vanochtend net een mail over aan collega’s gestuurd.’

Samenwerking

De KBN adviseert de branche dan ook om verstandig om te gaan met de bestaande capaciteit. ‘Er moeten goede afspraken gemaakt worden tussen ketenpartijen. Ook verladers moeten zich erachter zetten. Samen moeten we de druk opvoeren om de congestie op te lossen, die eigenlijk alleen maar verergerd is. Daarnaast moet er voldoende ligruimte gerealiseerd worden’, zegt Goris. Hij vraagt de politiek dan ook om een robuustere aanpak te nemen in hun stimulering van de binnenvaart. ‘Geef deze modaliteit de plek die het verdient.’

‘Je wil als sector betrouwbaar en robuust overkomen, deze situaties doen er dan afbreuk aan. Is het onoplosbaar? Nee, maar er zijn zaken waar we aan moeten blijven werken’, zegt Van Helvoirt. ‘Laagwater lost zichzelf wel op, net als de stremmingen. Dan normaliseert de situatie zich. Maar dat betekent dus niet dat er dan niks meer aan de hand is.’

Bron: Schuttevaer